Ptaszki i pszczółki, małe tobołki, noszone w dziobach przez bociany, liście kapusty - oto pojęcia i mity, związane z prokreacją, jakie często słyszymy podczas dorastania. Jak jednak możemy otwarcie i szczerze rozmawiać z dziećmi o seksie, przekazując im równocześnie jak najwięcej cennych informacji? Co dzieci w różnym wieku powinny wiedzieć na temat seksu? Durex® pragnie ułatwić rozmowę, przed którą drży każdy rodzic. Chcemy dać Wam wiedzę i pewność siebie, pomagające w poruszeniu tak ważnych kwestii, jak dorastanie, seks i związki, niezależnie od tego, ile Wasze pociechy mają lat.
Dlaczego ważna jest rozmowa o tych sprawach
W Durex wierzymy w seks: super seks, bezpieczny seks, ale przede wszystkim - zdrowe i pełne wzajemnego szacunku związki. Przekazanie swojemu dziecku informacji o seksie w normalny, spokojny i szczery sposób to nie tylko klucz do tego, by zrozumiały świat dorosłych, ale także element budujący Wasze wzajemne relacje. Świadomość seksu jest istotna na poziomie społecznym oraz osobistym, od pojmowania różnic pomiędzy płciami, po zrozumienie podstawowych konwencji społecznych, takich, jak prywatność i nagość.
Najistotniejsze jest dopasowanie rozmowy do wieku dziecka tak, aby była ona zgodna z jego pojmowaniem świata i możliwościami kognitywnymi. Oto nasz przewodnik, mający pomóc w przeprowadzeniu takich rozmów:
2-4 lata: Już w tak młodym wieku dzieci zaczynają interesować się różnicami pomiędzy płciami[1]. Dzieci mogą dotykać swoich genitaliów, starając się eksplorować te regiony ciała. Chcą też wiedzieć, czym są i jak się nazywają. Psycholog Dona Matthews twierdzi, że w tym wieku najważniejsza jest szczerość: jeśli dzieci czują się nieswojo w rozmowie o niektórych częściach ciała, mogą nie chcieć zadawać o nie pytań[2]. Aby wprowadzić je w świat uczuć i związków, warto przeczytać im historyjki, nawiązujące do tych tematów.
5-6 lat: W tym wieku dzieci interesują się ludzkim ciałem i zagadnieniami reprodukcji bardziej niż samym seksem[3]. Organizacja Na Rzecz Planowania Rodziny twierdzi, że wówczas dziecko powinno znać podstawy: mężczyzna i kobieta wspólnie przyczyniają się do powstania nowego życia, kobieta nosi dziecko w brzuchu, a dokładnie w macicy3. Jeśli dzieci zadają więcej pytań to znak, że prawdopodobnie nie daliście im wyczerpujących informacji. Można im powiedzieć, że „nasienie taty i jajeczko mamusi łączą się razem w specjalnym miejscu w brzuchu mamy, które nazywa się macicą”.
Dzieci między piątym a szóstym rokiem życia mogą również zainteresować się kwestiami związanymi z dojrzewaniem – takimi, jak mokre sny i miesiączkowanie. Chociaż wiele osób uważa, że rozmowy na te tematy są właściwe raczej dla starszych dzieci, według ekspertów, można swobodnie nawiązywać do takich spraw, jeśli są one naturalnym wynikiem rozmowy o seksualności. Nie zaleca się jednak formalnej rozmowy[4]. Powinno Cię do niej prowadzić własne dziecko, dlatego jeśli, na przykład, Twój syn zada pytanie w stylu „czemu mój ptaszek odstaje?”, możesz spokojnie mu wyjaśnić, że krew bez przerwy krąży po całym ciele człowieka, a czasem więcej krwi dopływa do penisa. Jest to naturalne i normalne, a co więcej przytrafia się wszystkim chłopcom i mężczyznom, nawet gdy są niemowlakami.
Jest to też dobry moment, aby nauczyć dzieci co nieco o normach społecznych. Wytłumacz im, co jest dopuszczalne publicznie, a co tylko prywatnie. Jest absolutnie naturalne, że dzieci dotykają, pocierają lub pokazują swoje genitalia innym[5], ale muszą rozumieć, że są to ich prywatne części ciała i nikt inny nie powinien ich dotykać. Najprościej jest zauważyć, że należą tylko do nich i do nikogo innego.
6-8 lat: Te dzieci mogą już rozumieć seks jako taki, ale nie są tym tematem zażenowane tak, jak dzieci starsze. Jest to więc idealny wiek na szczerą i otwarta rozmowę. Naturalna ciekawość dziecka poprowadzi Was w tematy, co do omawiania których będą czuły się komfortowo. Pytania mogą być różne, od „czym jest seks?” po „co to jest prezerwatywa?”. Najlepiej odpowiadać na nie tak, jakby to była najbardziej naturalna rozmowa na świecie[6]; nie obawiaj się dokładnie wytłumaczyć, czym jest prezerwatywa, mówiąc: „prezerwatywę robi się z cienkiej gumy. Rozwija się ją wzdłuż penisa, jak małe ubranko. Wszystko co wyleci z penisa (sperma), wpada właśnie do prezerwatywy. Jeśli mężczyzna kocha się z kobietą, to sperma nie może wydostać się poza prezerwatywę i dzięki temu kobieta nie zajdzie w ciążę. Zapobiega też infekcjom i chorobom”[7].
Oczywiście, niektóre dzieci będą zadawać pytania w bardziej bezpośredni sposób niż inne. Nie należy im odpowiadać milczeniem tak, aby nie sądziły, że powiedziały coś złego lub zapytały o coś niewłaściwego. Inne dzieci wymagają delikatniejszego traktowania tematu, który jednak trzeba poruszyć. Warto rozpocząć rozmowę od ustalenia ich aktualnego stanu wiedzy. Wystarczy zapytać: „Jak myślisz, skąd się biorą dzieci?” zaraz po tym, jak zobaczycie niemowlaka w telewizji lub gdzieś na mieście, tak, aby pytanie to brzmiało jak najbardziej naturalnie. Następnie należy wszystko wytłumaczyć i poprawić błędne informacje, jakie mogły wcześniej dotrzeć do dziecka, na przykład mówiąc: „Nie, dzieci rosną w brzuchu u mamusi. W specjalnym miejscu, które nazywamy macicą”[8].
9-12 lat: Właśnie wchodzą w wiek dojrzewania i mogą mieć w związku z tym masę pytań, dotyczących zmian, przez które przechodzą ich ciała: mokre sny, rosnące piersi, menstruacja, owłosienie. Wszystkie te zmiany naturalnie prowokują rozmowę o tym, co zmienia się w ich życiu i jakie są niebezpieczeństwa zbyt wczesnego pożycia seksualnego. Warto o tym wspomnieć nawet wtedy, gdy będą się krzywić[9].
John T. Chirban – instruktor psychologii klinicznej w Harvard Medical School oraz autor książki How to Talk With Your Kids About Sex sugeruje, że w momencie kiedy dzieci są już bardziej świadome stosunku seksualnego jako podstawy prokreacji, możesz omówić jego zawiłości w szczegółach9. Należy uświadomić chłopcom i dziewczynkom, że kobieta może zajść w ciążę już od pierwszego stosunku i może temu zapobiegać dzięki środkom antykoncepcyjnym, równocześnie unikając chorób wenerycznych. Rozmowę można rozpocząć prostym pytaniem o program nauczania seksualnego w szkole. Należy ją prowadzić w sposób swobodny – dobrym miejscem do tego okazuje się samochód (eliminuje potrzebę kontaktu wzrokowego), można też odnieść się do scen seksu w filmach zastanawiając się, czy są one realistyczne i czy partnerzy używali zabezpieczeń.
Na poziomie emocjonalnym dzieci w tym wieku powinny uczyć się o tym, co oznacza pozytywny i pełen wzajemnego szacunku związek.
13-18 lat: Nastolatki wiedzą wszystko najlepiej. To w naturalny sposób utrudnia jakąkolwiek rozmowę o seksie, jednak im wcześniej zaczęliście o tym rozmawiać, tym łatwiej jest nawiązać do tematu później. Brytyjskie Ministerstwo Zdrowia sugeruje uświadomienie nastolatków w kwestiach dostępnych środków antykoncepcyjnych oraz zabezpieczeń przed ciążą i chorobami wenerycznymi. Ważne jest też, aby nastolatkowie zdawali sobie sprawę z wieku, w którym prawnie można podjąć regularne pożycie seksualne[10]. Możesz im też uświadomić, że niezależnie od nierealistycznych oczekiwań otoczenia lub sytuacji prezentowanych w filmach, nie muszą uprawiać seksu jeśli nie czują się na niego gotowi.
Jak rozpocząć rozmowę
Najprostszym, nieformalnym sposobem rozpoczęcia rozmowy z najmłodszymi jest wspólne czytanie książki o narodzinach dzieci. W późniejszych latach możecie omawiać wspólnie widziane sceny w filmach i programach, pytać dzieci, czy myślą, że widziana para używała prezerwatywy lub czy oglądani na ekranie, czy i partner, i partnerka zgodzili się uprawiać seks. Może to być podstawa omawiania tego, czym jest przyzwolenie i antykoncepcja. Czasami rozmowy o seksie mogą wyniknąć spontanicznie, nawet przy śniadaniu, należy wówczas skorzystać ze swobodnej atmosfery. Istnieją też strony internetowe, takie jak ‘Worth Talking About’, przygotowana przez brytyjski NHS. Wystarczy skierować na nie dzieci, a następnie przejrzeć je wspólnie, wyjaśniając wszystkie interesujące je kwestie. Pamiętaj też, żeby zawsze słuchać swojego dziecka, by poczuło się równorzędnym partnerem w rozmowie.
Pomoc i porady
Twój lokalny zakład opieki zdrowotnej powinien mieć kolorowe broszury, pomagające omawiać seks z dziećmi. Pamiętaj – wszyscy rodzice zastanawiają się nad kwestią uświadamiania swoich dzieci, więc warto przedyskutować to również z przyjaciółmi. To właśnie oni mogą mieć wartościowe pomysły na rozpoczęcie takiej rozmowy lub może własne doświadczenia, którymi chętnie się podzielą.
[1]http://www.fpa.org.uk/advice-parents-and-carers/talking-with-children-aged-3-4
[2]https://www.psychologytoday.com/blog/going-beyond-intelligence/201703/call-children-s-private-body-parts-what-they-are
[3]http://www.fpa.org.uk/advice-parents-and-carers/talking-with-children-aged-5-8
[4]http://www.nhs.uk/Livewell/puberty/Pages/Startingperiods.aspx
[5]https://www.nspcc.org.uk/preventing-abuse/keeping-children-safe/healthy-sexual-behaviour-children-young-people/
[6]http://www.nhs.uk/Livewell/Talkingaboutsex/Pages/Talkingtoyourchild.aspx
[7]http://www.fpa.org.uk/advice-parents-and-carers/talking-with-children-aged-5-8
[8]http://raisingchildren.net.au/articles/sex_education_young_children.html
[9]https://www.psychologytoday.com/blog/age-un-innocence/201311/checklist-the-puberty-talk-your-daughter
[10]http://www.nhs.uk/sexualhealthprofessional/Documents/Derby%20TPC.pdf
